Kıbrıs - Yunanistan (Girit) elektrik bağlantısı, Büyük Deniz Ara Bağlantısı (Great Sea Interconnector, GSI) projesi için tamamlanan maliyet-fayda çalışması, perşembe günü proje yöneticisi ADMHE tarafından Enerji, Ticaret ve Sanayi Bakanı Georgios Papanastasiou'ya teslim edildi. Bakan, çalışmayı değerlendirecek bağımsız kuruluşların çalışmalarını yaklaşık iki ay içinde sunmalarını beklediğini açıkladı.
Enerji Bakanı, Yunanistan Bağımsız Elektrik İletim Operatörünün (ADMHE) projeyi inşa ederken Kıbrıs tüketicilerine yansıyacak maliyetin 1 Ocak 2025'te başlayacağını ve kilovat saat başına 0,6 sent olacağını doğruladı. Ayrıca, elektrik bağlantısı olmadan, ülkede tüketilemeyen fazla yenilenebilir enerji üretiminin boşa gideceğini, çünkü depolamanın pahalı bir çözüm olduğunu belirtti.
“Bugün tamamlanan maliyet-fayda çalışması teslim alındı, ancak henüz içeriğini incelemedik," diyen Papanastasiou. Bakanlıkta ADMHE yetkilileriyle gerçekleştirdiği toplantı sonrasında Kıbrıs Haber Ajansına (KHA) yaptığı açıklamalarda, çalışmanın hem basılı hem de dijital formatta sunulduğunu ve "Kıbrıs elektrik tüketicisine odaklandığını" vurguladı.
Bakan, şimdi "çalışmanın değerlendirilmesini" beklediklerini ve "Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kararlarını almak için yaklaşık iki ay içinde bir ön değerlendirme alabileceği" konusundaki inancını ifade etti.
“Zaman çizelgeleri sıkı çünkü uygulayıcı kurum, kablolar gibi inşaat için fonların serbest bırakılması gibi konularda zorlanıyor. Bazı kilometre taşları olduğunu kabul ediyoruz ve uygulayıcı kurumun bunları gerçekleştirmesi gerekiyor."
Bakan, bu durumun "bir zorunluluk olduğu için acele iş yapılması gerekeceği" anlamına gelmediğini ve "bu ciddi maliyetli büyük bir proje olduğundan alınacak herhangi bir kararın, önümüzdeki 30-40 yıl boyunca projenin işletim süresini kapsayacak şekilde olması gerektiğini" belirtti.
Çalışmanın ne zaman bağımsız kuruluşlara sunulacağı sorulduğunda, Papanastasiou "önümüzdeki günlerde" yanıtını verdi çünkü "bugün tartışma sırasında, orijinal görev koşulları içinde olmayan bir sonuca daha ihtiyacımız olduğunu fark ettik" dedi.
Birkaç hafta önce ön bir çalışma yapıldığını ve "o çalışmanın bir parçası olarak bize bir sunum yapıldığını" hatırlattı.
Bakanlık olarak o ön çalışmada bazı gözlemler yaptıklarını ve bu nedenle “son çalışmayı icra etme gereğinin ortaya çıktığını” belirtti.
Bu gözlemlerin, Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Avrupa Komisyonu ile üzerinde anlaştığı enerji hedefleriyle ilgili olduğunu kaydetti.
Prosedürel konulara atıfta bulunan Papanastasiou, Enerji Bakanlığı yetkililerinin çalışmayı elektronik formda alıp, seçim evlerine görev talimatlarıyla birlikte ileteceklerini belirtti.
"Çalışmanın içeriği ve detayları incelenecek. Eğer bu çalışmada beklenen detaylar mevcutsa, değerlendirme maliyeti (KD'nin ödeyeceği) hususunda bize bir maliyet sunacaklar" dedi.
"Beklenen detaylar yoksa, seçim evleri bu detayları ve bilgiyi elde etmeye çalışacak ve maliyet farklı olacaktır" diye ekledi.
ADMHE - RAEK toplantısı Pazartesi günü
----------------------
Bu "Avrupa projesinin inşaat aşamasında" olduğunu belirten Papanastasiou, pazartesi günü ADMHE ve Kıbrıs Enerji Düzenleme Kurumu (RAEK) arasında Kıbrıslı tüketici üzerindeki yük hakkında ayrı bir tartışma yapılacağını söyledi.
RAEK'in, projenin gerçekleştirilmesinin ardından Kıbrıslı tüketicinin maliyetini ödemesini talep eden kararını değiştirip değiştiremeyeceği sorulduğunda, Bakan KHA’ya, "RAEK, sahip olduğu verilere dayanarak kararlarını alır. İlk kararı alırken elindeki veriler bugünkünden farklı ya da eksikse, yeni verilerle yeni bir karar alacaktır," dedi.
"Ancak proje uygulayıcısının, söylediklerini destekleyen verileri sunması ve bugüne kadar ikna olmayan bir düzenleyiciyi ikna etmesi gerekecektir," diye ekledi.
Kıbrıslı tüketicinin proje inşası sırasında yükünü yorumlaması istendiğinde Papanastasiou, "bize bildirildi ve bugünkü toplantıda doğrulandı ki: 1 Ocak 2025'ten itibaren proje uygulayıcısının maliyetlerini (kablo siparişi için yapılan harcamalar) geri kazanmak amacıyla yük başlayacak," diyerek, bu yükün "kilovatsaat başına 0,6 sent olarak belirlendiğini" ifade etti.
Bakan açıklamasında, "Bugün, perakende elektrik satış maliyeti kilovat saat başına 33 sent ise, bu ek ücreti tüketici olarak Kıbrıslı üstlenirse, maliyetin geri kazanılması amacıyla, bu tutar 33,6 sent kilovat saat olur" dedi.
Yıllık toplam maliyetin 25 milyon avroya ulaşacağını belirtti.
AB’nin karar beklentisi: Kıbrıs Cumhuriyeti’nden ağustos ortasında karar bekleniyor
------------------------
Projenin 657 milyon avro ile finanse eden Avrupa Komisyonu’nun Kıbrıs Cumhuriyeti'nden ne zaman karar alması gerektiği sorulduğunda, Enerji Bakanı KHA'ya “bildiğim kadarıyla resmî bir açıklama yapılmadığını” belirterek, “son zamanlarda Komisyon’un Enerji Genel Müdürlüğü temsilcilerinin katılımıyla yapılan video konferanslarda, ağustos ortasına işaret edildiğini” ancak bunun bir ültimatom olmadığını, sadece bir beklenti olduğunu belirtti.
Bakan, “Doğru bir değerlendirme yapmayı tercih ediyoruz ve belirlenen tarih, sözleşmeye taraf olanlar tarafından kabul edilebilecek küçük bir uzatma ile gerçekleştirilebilir” diye ekledi.
657 milyon avronun kaybedilme riski olup olmadığı sorulduğunda, Papanastasiou "panik yapmamamız" gerektiğini belirterek, "Avrupa Komisyonu'nun, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin çalışmayı doğru yönde değerlendirme çabalarını gördüğünde böyle bir hamle yapmayacağına" inandığını dile getirdi.
Elektrik bağlantılarının önemi ve yenilenebilir enerji üretimi
GSI’nın işleyişinin açık elektrik piyasasının düzgün işleyişini etkileyip etkilemeyeceği sorulduğunda, Papanastasiou KHA’ya "aksine, elektrik bağlantısı olmadan, Enerji Bakanlığındaki tahminimize göre, Kıbrıs Cumhuriyeti’nde Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından (YEK) gelen aşırı üretim ve geleneksel üretim ile birlikte, ülkede tüketilemeyecek kadar çok güç, megavat, bulunacağını" belirtti.
“Ağımızda depolama yeteneği olsa bile – ki bu çok büyük maliyetlidir ve depolamadan tüketiciye aktarılabilecek megavat saatlerin süresi çok sınırlıdır – gelecek yıllarda çok az tüketim olacağını ve çok fazla üretimin tüketilemeyeceğini öngörüyoruz. Bu da yeşil enerjinin, RE’den gelen enerjinin reddedilmesi gerektiği bir durumu doğuracaktır. Bu yüzden elektrik bağlantılarına ihtiyaç var.”
KHA/CS/NST/MHY/2024
Kıbrıs Haber Ajansı