Kıbrıs Haber Ajansına (KHA) konuşan tarım örgütleri, geçen yılki kötü sezondan sonra bu yıl zeytinyağı üretiminin daha iyi olmasını ve fiyatların biraz düşmesini umduklarını ifade etti. Üreticiler, yeni hasadın düşük rakımlı bölgelerde ekim ayında, dağlık bölgelerde ise kasım ayında başlayacağını belirterek, kesin bir tablo için eylül ayını beklemek gerektiğini vurguladı.
Örgütler, üreticileri etkileyen yüksek maliyetler, sıcak hava dalgaları ve kuraklık gibi sorunlara dikkat çekti. Hükûmetin su kıtlığı sorununu ele almak için zamanında önlem alması gerektiği ve zeytin sineği gibi zararlılarla mücadele edilmesi gerektiği konusunda uyarıda bulundular.
Çiftçiler Birliği Başkanı Kyriakos Kailas, KHA'ya yaptığı açıklamada, bu yıl zeytinyağı üretiminin geçen yıla göre daha iyi olacağını öngördüklerini, ancak son dönemdeki su kesintilerinin endişe verici olduğunu söyledi. Üretim sürecinin şu ana kadar "tatmin edici" olduğunu belirten Kailas, "en büyük sorunumuz, barajların boşalmasına neden olan geçen yılki kuraklık" olduğunu ve su kıtlığı sorunundan kaçınmak için erken tuzdan arındırma tesislerinin kurulması gibi "gerekli önlemlerin alınmadığını" söyledi.
Kailas, Tarım ve Kırsal Kalkınma Bakanlığına yapılan bazı girişimler sonucunda ek su tahsis edildiğini ve aşırı su tüketimi olması durumunda, düşük zeytinyağı üretimi ve yüksek sıcaklıkların bir sonucu olarak ihtiyaç duyulacak aşırı su tüketimi nedeniyle çiftçinin gelirinin azalacağını da sözlerine ekledi.
Zeytinyağı fiyatlarıyla ilgili olarak Kailas, Kıbrıs'ta fiyatların geçen yıldan biraz daha düşük olduğunu, ancak diğer Avrupa ülkelerinde "sorunlar" yaşandığını söyledi. Ayçiçek yağının yurt dışında zeytinyağı pazarının bir kısmını ele geçirmesinin sızma zeytinyağının fiyatını bir miktar düşürdüğünü belirten Kailas, fiyatların İspanya, Yunanistan (Girit), Portekiz ve İtalya gibi çok büyük miktarlarda zeytinyağı üreten ülkelerdeki fiyatlar tarafından belirlendiğini kaydetti.
Kıbrıs Çiftçiler Birliği (EKA) Lefkoşa - Girne İlçe Sekreteri Tomas Tomas, üretimdeki durumla ilgili olarak "henüz kesin bir şey söyleyemeyeceklerini" belirterek, "uzun süreli sıcak hava dalgası ve kuraklık nedeniyle zeytinin meyve veremediği ve sorun yaşanan bölgeler" olduğunu, diğer bölgelerde ise meyve olduğunu ancak su kıtlığı sorununun üretimi nasıl etkileyeceğini henüz bilmedikleri için beklediklerini söyledi.
"Zeytinyağı miktarları hakkında net bir resim eylül ayında ortaya çıkacak" diye vurguladı.
Ancak Tomas, "zeytinyağı fiyatının geçen yılki seviyelerde olmayacağı görülüyor, ancak bunun İspanya ve İtalya gibi büyük zeytinyağı üreticisi ülkeler tarafından belirlenecek fiyata bağlı olacağını" da sözlerine ekledi.
Ayrıca, geçen yıl sızma zeytinyağının yüksek fiyatının tüketicileri salata yağları ve çekirdek yağları gibi alternatif çözümlere yönelttiğini de belirtti.
Tomas, "su kıtlığı nedeniyle, üreticilerimizin aldığı su miktarının sınırlı olduğunu ve zeytin ağaçları zamanında sulanmazsa, mevcut yüksek sıcaklıklar nedeniyle meyvede sorun yaşayacağımızı" söyledi.
Birçok üründe verilen su miktarının azaltıldığını ve sondaj kuyularındaki su miktarının da azalmaya başladığını kaydetti.
EKA Lefkoşa - Girne İlçe Sekreteri, bu yıl üretici fiyatının kilogram başına 6 ila 7 Euro civarında olmasının beklendiğini, geçen yıl ise kilogram başına 8 ila 9 Euro'ya çıktığını sözlerine ekledi.
Kıbrıs Çiftçiler Birliği (PEK) Genel Sekreteri Christos Papapetrou, "Kıbrıs'ta bu yıl üretimin geçen yıldan biraz daha iyi olabileceğinin" ve "yurt dışından biraz daha iyi olabileceğinin" tahmin edildiğini belirterek, ağustos sonu ve eylül ayını kapsayan bu dönemin zeytin üretiminde hastalıklar açısından kritik bir aşama olduğunu söyledi.
"Uzun süreli sıcak hava dalgası ve sulu tarım için ağaçlara gerektiği gibi bakılabilmesi için yeterli su bulunmaması nedeniyle üretim yüksek olmayacak" diyen Papapetrou, "zeytin ve zeytinyağı üretiminin geçen yıldan daha iyi olmasını ve böylece fiyatlarda kısmi bir düşüşe yol açarak tüketiciler için daha uygun fiyatlı hale gelmesini" umduğunu ifade etti.
"Bu dönemde, özellikle eylül ayında, üretim varken, üreticinin zeytin sineği popülasyonlarını izlemesi ve kontrol altına alması gerekiyor" diyen Papapetrou, aksi takdirde artan nem ve önümüzdeki dönemde beklenen sıcaklık düşüşüyle birlikte "tüm üretimi yok edebilecek olan zeytin sineğinde bir artış olacağını" söyledi.
Papapetrou’ ya göre, üretici zeytin sineğini izleyerek ve bulgulara göre pratik bitki koruma önlemleri alarak müdahale etmelidir.
Papapetrou ayrıca, zeytinyağı fiyatlarında artışa neden olan geçen yılki çok kötü üretim sezonuna ve birçok Avrupalı tüketicinin sızma zeytinyağı yerine ayçiçek yağı gibi diğer yağları kullanarak alternatif çözümlere yöneldiğine de değindi.
"Umarım bu durum devam etmez ve zeytinyağı sonunda Uzak Doğu'nun bazı ülkelerinde olduğu gibi sadece küçük şişelerde satılan lüks bir ürün haline gelmez" diye ekledi.
Papapetrou, bu durumun değişmesini ve "zeytinyağının insan sağlığı için tüm bu besin maddelerinin temel bir kaynağı olarak yeniden yaygın bir şekilde tüketilmesini" umduğunu ifade etti.
Küresel zeytinyağı üretimiyle ilgili olarak PEK Genel Sekreteri, "zeytinliklerin %80'i sulanmadığı için üretimin iklime bağlı olduğunu" belirterek, görülen sıcak hava dalgalarının bu yıl da üretimi etkilemiş gibi göründüğünü söyledi.
"Ancak bazı ülkelerde son yağışlar, küresel zeytinyağı üretimi açısından umut veriyor" diye vurguladı.
Yeni Tarım Hareketi Genel Sekreteri Takis Christodoulou KHA'ya yaptığı açıklamada, "artan sıcak hava dalgası ve özellikle meyve verme döneminde, zeytin ağaçlarının ihtiyaç duyduğu su miktarını alabilmesi için Ocak-Şubat aylarında istediğimiz yağışları alamadığımızı" belirterek, "bu yıl da üretimimizin iki veya üç yıl öncesine göre daha az olacağını" söyledi.
"Tüketiciler beklemeli ve zeytinyağı fiyatının geçen yılki seviyelerinde kalmasını ummalıyız" diye vurguladı.
Yeni Tarım Hareketi Genel Sekreteri, eylül ayında yağışlarla birlikte koşulların değişeceğini umduğunu ifade ederken, "meteorologların tahminlerinin olumlu yönde olmadığını" da sözlerine ekledi.
Christodoulou, "son iki yıldır söylediğimiz gibi “suya erişimin zorlaşmaması için” hükümetin zamanında önlem alması çağrısında bulundu.
Dünyanın en büyük zeytinyağı üreticisi olan İspanya'da olduğu gibi, üretimde "Avrupa genelinde bir sorun" söz konusu olduğuna da değinen Christodoulou, "zeytinyağı satışına kendi müdahalesi olan ve zeytinyağı üretiminde bir numaralı ülke olmak için yeni mahsullerine rağmen sıcak hava dalgasından etkilenen Tunus" örneğini verdi.
Serbest ticarette arz ve talebin hakim olduğunu belirten Christodoulou, fiyatların geçen yılki seviyelerinde kalmasını umduğunu belirterek, "her şeyin üreticiye bağlı olmadığını", çünkü "tüketicinin ödediği fiyatın %30'unu üreticinin, geri kalanını ise tüccar ve komisyoncunun aldığını" sözlerine ekledi.
Christodoulou, artan sıcaklık ve düşük yağışlarla birlikte, birincil sektörle ilgili olarak "geleceğimizin beklediğimiz gibi olmadığını", yani "birincil sektörün GSYİH'daki payının artacağını" anladıklarını belirterek, "bu sorunun maalesef tüm hükûmetler tarafından kaderine terk edildiğini ve doğal çevrenin insafına kalmamak için tüm şehirlerde ve büyük topluluklarda üçüncül atık su arıtma tesisleri geliştirememiş olmamızın üzücü olduğunu" sözlerine ekledi.
Euroagrotiki Genel Sekreteri Lambros Achilleos KHA'ya yaptığı açıklamada, "Kıbrıs'ta bu yıl üretimin geçen yılki seviyelerden biraz daha iyi olacağını", ancak iyi yıllarda görülen normal üretimin yarısı olacağını söyledi.
"Üretim bölgelere göre değişiyor. Üretimin oldukça iyi olduğu bölgeler ve çok az olduğu bölgeler var" diye ekledi.
Ancak Achilleos, çiftçi için maliyet ve zeytinyağı fiyatı konularında maalesef bir değişiklik olmayacağını belirterek, "zeytinyağının ne toptan ne de perakende fiyatının değişeceğini", ancak "görünüşe göre maliyetlerin arttığını" sözlerine ekledi.
Achilleos ayrıca, fiyatların, küresel zeytinyağı üretiminin yaklaşık %60'ını oluşturan İspanya, İtalya ve Yunanistan gibi büyük miktarlarda zeytinyağı üreten ülkelerden gelecek olan Avrupa zeytinyağı üretimine bağlı olduğunu söyledi.
Achilleos, üreticilerin "zeytinyağının pahalı olmasını istemediklerini, ancak en azından çiftçinin maliyetini ve makul bir kârı geri almasını istediklerini" söyledi.
"Bugün zeytinyağı fiyatları gerçekçi değil" diyen Achilleos, zeytinyağı pahalı olduğunda, yemek servisi gibi diğer hizmetlerin maliyetlerinin de arttığını sözlerine ekledi.
Euroagrotiki Genel Sekreteri, "zeytinyağı üretiminin, yaklaşık altı yıl öncesine kadar pek çok kişinin umursamadığı bir ürün olduğunu ve bugün zeytinyağı fiyatlarındaki artışla birlikte değerinin ortaya çıktığını" belirterek, bugünlerde sıra dikim ve modern yöntemlerle zeytinlik dikme konusunda bir artış görüldüğünü sözlerine ekledi.
KHA/NST/MHY/2024
Kıbrıs Haber Ajansı