Kıbrıs, Avrupa Konseyi'nin (AK) bu hafta yayımladığı Avrupa'da adaletin verimliliği ve kalitesi raporunda, 2022 yılında her 100.000 kişiye düşen 505 avukat sayısıyla 44 ülke arasında en yüksek orana sahip olarak yer aldı. Aynı zamanda, bir davanın çözümünde en uzun gecikmelerin yaşandığı ülkeler arasında yer alıyor.
Rapora göre, 2022 yılında Avrupa'da her 100.000 kişiye düşen ortalama avukat sayısı 180, medyan ise 156 olarak belirlendi. "Ancak bu sayı ülkeden ülkeye büyük farklılık göstermektedir; Azerbaycan'da en düşük 23 iken, Kıbrıs'ta en yüksek 505'tir" denildi. Ayrıca, gözlemci devlet olan İsrail'de bu rakam 807 olarak kaydedildi.
Raporda, Avrupa Adaletin Verimliliği için Avrupa Komisyonu'nun (CEPEJ) 2023 Avrupa "Kristal Terazi Ödülü'nü" (Crystal Scales of Justice), mahkeme süreçlerine dâhil olacak çocuklar için psikoeğitim aracı geliştiren Kıbrıs Yargı Eğitim Okulu ve "Hope For Children" CRC Politika Merkezi'ne verdiği belirtildi. "Mahkemede Çocuklar Oyunu (KiCGame)" adlı proje, çocukları tanık olarak ifade vermeye psikolojik ve duygusal olarak hazırlamak amacıyla tasarlanmış dört farklı oyundan oluşuyor.
44 Avrupa ülkesi ve gözlemci devletler İsrail ve Fas'ı kapsayan rapor, ülke profilleri ve interaktif bir veri tabanı aracılığıyla, Avrupa'daki adalet sistemlerindeki ana eğilimleri ortaya koyuyor.
Verimlilik ve gecikmeler
------------------------
Verimlilik açısından, Kıbrıs'ta bir yargı sisteminin bir davayı çözmek için ne kadar süreye ihtiyaç duyduğunu tahmin etmek için kullanılan bir gösterge olan çözüm süresi (DT), verilerin mevcut olduğu tüm dava türlerinde Avrupa medyanının üzerinde seyrediyor. Ceza davalarında bu gösterge 2020'ye kıyasla istikrarlı kalırken, idarî davalarda her iki derecede de olumlu bir gelişim gösterdi. "İdari davalar, 2021'de artan sığınmacı sayısı sonucu uluslararası koruma başvurularını içermektedir" denilen raporda, mülteciler için temyiz makamının Ocak 2021'de kaldırıldığı belirtildi.
Anlaşmasız boşanma davalarında 1.501 gün ile Kıbrıs en yüksek DT'ye sahipken, Litvanya en düşük DT'yi 21 gün ile bildirdi. Kıbrıs ayrıca, medenî ve ticarî anlaşmasız davalarda 1.736 gün ile en yüksek DT'ye sahip ülkeler arasında yer alıyor. İdari davalarda en yüksek DT'ler Arnavutluk (8.680 gün), Kıbrıs (2.310 gün) ve Portekiz (1.064 gün) olarak raporlandı. Ceza davalarında ise Kıbrıs'ın DT'si 344 gün olarak kaydedildi.
Raporda ayrıca, Kıbrıs'ın birinci derece idarî davalarda iyileşme gösterdiği, çözüm oranının (CR) 4 puan arttığı ve DT'nin 402 gün azaldığı belirtildi. Bu iyileşme, sığınmacı davalarındaki artışın bir sonucu olarak gerçekleşti.
Bütçe ve kaynaklar
----------------
Rapora göre, Kıbrıs 2022 yılında adalet sistemi için 95.988.137 avro bütçe ayırdı, bu da kişi başına 104,3 avroya denk geliyor ve "AK medyanı olan 74,8 avronun oldukça üzerinde." Bütçenin %61,6'sı kamu savcılık hizmetlerine ayrılmış durumda ve bu oran "Avrupa'daki adalet sistemi bütçeleri içindeki en yüksek orandır." Bu bütçe, 2020 ile 2022 arasında Başsavcılık Ofisi'nde çalışan hukuk danışmanlarının pozisyonlarının yeniden yapılandırılması ve maaş artışları sonucunda önemli ölçüde arttı.
Ancak, mahkemelerin bütçesi ve kişi başına düşen adlî yardım bütçesi, ilgili AK medyanlarının altında kaldı.
Yargı mensupları ve cinsiyet dengesi
--------------------
Rapora göre, 2012-2022 yılları arasında hâkim ve savcı sayısı, özellikle 2020 ile 2022 arasında "önemli ölçüde arttı." 2022'de Kıbrıs'ta her 100.000 kişiye düşen hâkim sayısı 15,5 ile AK medyanı olan 17,6'nın biraz altında kalırken, savcı sayısı 19,5 ile AK medyanı olan 11,2'nin üzerinde yer aldı.
Cinsiyet dengesi açısından, kadın hâkimler, savcılar, savcılık hizmetleri başkanları ve avukatların çoğunluğunu oluşturuyor. Kadınların oranı, yalnızca Yüksek Mahkeme hâkimleri ve mahkeme başkanları pozisyonlarında %50'nin altında kalıyor.
Dijitalleşme süreci
---------------
Raporda, Kıbrıs'ın Bilgi ve İletişim Teknolojileri (ICT) Kullanım Endeksi'nin 0,2 olduğu ve dijitalleşme sürecinin başlangıcında olan ülkeler arasında yer aldığı belirtiliyor.
KHA/NST/MHY/2024
Kıbrıs Haber Ajansı