Kıbrıs Üniversitesi Biobank.cy Biyo-bankacılık ve Biyo-medikal Araştırma Mükemmeliyet Merkezi Müdürü Profesör Constantinos Deltas, Kıbrıs Haber Ajansına (KHA), ilk kez Kıbrıslıların referans genomunu yapılandırdıklarını, genetik miras ve popülasyon düzeyinde patolojik genetik yükün değerlendirilmesiyle ilgili yeni bilgiler ürettiklerini açıkladı.
Araştırmayla otaya çıkan pek çok yararlı sonucun yakında duyurulacağını belirten Profesör Deltas, 1.400 Kıbrıslının genini analiz ettiklerini, 1.500 örneğin daha hazırlandığını, bir sonraki hedefin 5.000'e ulaşmak olduğunu bildirdi.
Prof. Deltas, biobank.cy'nin bugüne kadar elde ettiği en önemli başarının, Biyobankanın işletilmesiyle ilk kez yaklaşık 11.000 Kıbrıslı gönüllünün kişisel, demografik ve klinik verilerle ilgili kapsamlı bilgilerle arşivlenmesi olduğunu söyledi.
Constantinos Deltas açıklamasına şöyle devam etti:
"Bu, biyolojik materyal ve elbette imzalanmış bir onay formu eşliğinde gelen verilerdir. Verilerin ve materyalin büyük bir kısmı araştırma projeleri bağlamında kullanılır ve incelenir."
"İlk kez Kıbrıslıların referans DNA'sını yapılandırıyoruz, genetik mirasımız ve nüfus düzeyinde patolojik genetik yükün değerlendirilmesi hakkında yeni bilgiler üretiyoruz. Yakında birçok yararlı sonucu duyuracağız."
“Sonunda, bir ülke ve bir nüfus olarak sahip olduğumuz büyük bir boşluğu dolduruyoruz, artık DNA referansımız var. Bu çok yararlı hatta Kıbrıslı hastaların genetik bulgularını araştırırken ve değerlendirirken olmazsa olmaz diyebilirim."
“Daha da önemlisi ve yararlı olanı, bu tür sonuçları inceleyerek, genel nüfusta ciddi bir kalıtsal hastalığa, kalp hastalığına, böbrek hastalığına veya kansere yatkınlık yaratan bir varyantı miras aldıklarını bilmeyen kişileri tespit etmemizdir. Bu kişiler Biyobankaya kayıt yaptırırken bunu seçmeleri hâlinde bilgilendirileceklerdir.”
Prof. Deltas, merkezin diğer başarılarının, kalıtsal böbrek hastalıkları ve ilk kez kalıtsal kalp hastalıkları ve göz hastalıklarıyla ilgili ek bilgiler olduğunu söyledi.
Constantinos Deltas, KHA'na tarih ve arkeolojiye göre Kıbrıs'ın ilk sakinlerinin Kıbrıslıların coğrafi komşuları olan Küçük Asya ve Levant bölgesinden, Suriye, Lübnan, Ürdün, İsrail'den, Yunanlılar veya Türkler ortaya çıkmadan çok önce 12.000 yıl önce geldiğini anlattı.
Yunan Mikenler ve Akaların çok daha sonra, MÖ 14. yüzyılda ve daha sonra barış niyetiyle geldiklerini belirten Deltas, Yunan medeniyetinin üstünlüğünün açık olduğunu ve bunun sonucunda sonraki 100-200 yıl boyunca Yunan hakimiyeti kurduğunu, yerel Kıbrıslıların o zamandan beri Yunan Tanrılarının kültürünü, dilini ve dinini benimsediğini kaydetti.
Kıbrıs nüfusunda Yunan DNA izini oluşturan DNA yüzdesinin ne olduğu sorusuna Profesör Deltas, "cevabın zor" olduğunu ifade etti.
Constantinos Deltas, Kıbrıs Üniversitesi Mükemmeliyet Merkezindeki laboratuvarda yapılan son genetik çalışmaların, ilk Kıbrıslıların kökenine ilişkin tarihi ve arkeolojiyi doğruladığını açıkladı.
Profesörü Deltas, Kıbrıslı erkekler arasında yaptıkları çalışmada (Y kromozomu analizi), Yunan kökenle ilgili göstergelerin en iyi ihtimalle %10 ile %30 arasında değiştiğini" belirtti.
Deltas, Mikenlerin 3.500 yıl önce Kıbrıs'a geldiklerinde Kıbrıs'ın neredeyse 8.000 yıldır yerleşim yeri olduğunu kaydetti.
Son teknoloji bir biyomedikal araştırma altyapısı üzerine inşa edilen medikal Araştırma Mükemmeliyet Merkezi, insan sağlığını iyileştirmek için yeni bilgiler yaratmayı ve hastalıkların önlenmesi, teşhisi, prognos ve tedavisine katkıda bulunmayı hedefliyor.
Merkez, biyolojik örnekleri ve sağlık verilerini son teknoloji biyobankasında toplayıp analiz ediyor, koruyor ve bunları bilimsel, teşhis ve eğitimsel yenilikler için kullanıyor.
KHA/MG/MHY/2025
Kıbrıs Haber Ajansı