Kıbrıs Yunanistan ve İsrail, 22 Aralık 2025'te Kudüs'te gerçekleşen Kıbrıs Cumhuriyeti, Yunanistan Cumhuriyeti ve İsrail Devleti arasındaki 10. Üçlü Zirve'nin ardından yayımlanan Ortak Bildiride, gelecek nesiller için uluslarının güvenliğini ve dayanıklılığını artırmak amacıyla iş birliklerini güçlendirme konusundaki sarsılmaz taahhütlerini yeniden teyit ettiler.
Ortak Bildiri metninde, İsrail Devleti Başbakanı Benjamin Netanyahu, Yunanistan Cumhuriyeti Başbakanı Kyriakos Mitsotakis ve Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nikos Christodoulides, "bölgenin, Hindistan'dan Orta Doğu ve Doğu Akdeniz'e, oradan da Avrupa'ya uzanan bir istikrar, refah ve iş birliği çağına öncülük etme fırsatıyla tarihi bir dönüm noktasında bulunduğunun önemini anladıklarını" belirttiler.
Üç lider Ortak Bildiride, ilerleme, güvenlik, istikrar ve barışa yönelik bu ortak vizyonun, bir araya getirdiği halkların tarihi mirasına, ortak çıkarlarına ve paylaşılan değerlerine duyulan saygıya dayandığını vurguladı.
Ortak Bildiride, üçlü zirvenin, gelecek nesiller için üç ülkenin uluslarının güvenliğini ve dayanıklılığını artırmak amacıyla iş birliklerini güçlendirme konusundaki sarsılmaz kararlılığını yeniden teyit ettiğinin altı çizildi; Yıllık Liderler Zirvesi düzenlenmesinin, bakanlar ve çalışma düzeyindeki üçlü toplantıların yoğunlaştırarak iş birliğini derinleştirmenin ve ortak girişimleri genişletmenin kabul edildi belirtildi; ayrıca, Amerika Birleşik Devletleri ile 3+1 formatının önemi yeniden teyit edilerek benzer düşüncelere sahip diğer ortaklar da 3+1 formatındaki sisteme katılmaya davet edildi.
Güvenlik, Terörle Mücadele ve Denizcilik İş Birliği alanlarında üç lider, bu vizyonun gerçekleştirilmesini sağlamak, mevcut ve ortaya çıkan zorlukların üstesinden gelmek için ortak eyleme duyulan ihtiyacı yeniden teyit etti; bu bağlamda güvenlik, savunma ve askeri konularda devam eden üçlü iş birliklerini güçlendirmeyi kabul etti.
Üç lider, terörle mücadele, terörist faaliyetlerin finansmanının ortadan kaldırılması çabalarıyla ilgili taahhütlerini yeniden ifade etti; deniz güvenliğinin önemini vurguladı, ortaya çıkan tehditlere karşı deniz yollarını ve kritik altyapıyı koruma konusunda iş birliğini derinleştirmeye söz verdi ve Kıbrıs'ta Deniz Siber Güvenlik Mükemmeliyet Merkezi'nin kurulmasını ve 2026'da planlanan açılışını memnuniyetle karşıladı.
Liderler ayrıca Kıbrıs ve Yunanistan'ın Gazze'deki insani yardım çalışmalarına, özellikle de Kıbrıs ve İsrail arasında koordinasyon, uluslararası ortaklarla yakın iş birliği içinde 2720 Mekanizması doğrultusunda ek yardımların ulaştırılması için uygulanan Amalthea deniz koridoru aracılığıyla yaptığı önemli ve tutarlı katkıları takdir ettiler.
Ortak Bildiride, ABD Başkanı Donald Trump'ın, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nin 2803 sayılı Kararıyla onaylanan 20 maddelik Gazze Barış Planı'nın önemini yinelendi ve “son kalan İsrailli rehine Ran Gvili'nin derhal iadesi, Hamas'ın mutabakata varılan çerçeveye uygun olarak silahsızlandırılması talep edildi.
Üç lider Ortak Bildiride, ABD liderliğinde Kıbrıs ve Yunanistan'ın da katıldığı Gazze Sivil-Askeri Koordinasyon Merkezi'ni İsrail'in kolaylaştırıcılığıyla Gazze'ye insani yardım ve ticari malların taşınmasında önemli bir kilometre taşına ulaşmasından dolayı övdüler; insani yardımın sivillere güvenli bir şekilde, yalnızca koordineli kanallar aracılığıyla ve kötü niyetli aktörler tarafından kötüye kullanılmadan ulaşmasını" sağlamaya kararlı olduklarını ifade etti; İsrail'in uluslararası hukuka uygun olarak kendini savunma hakkını yineledi; İsrail'e karşı asılsız iddiaları reddetti.
Acil Durum Müdahale İş Birliği açısından üç lider, doğal afetlerde hızlı ve etkili karşılıklı yardım sağlamak amacıyla Acil Durum Hazırlığı ve Müdahalesi konusunda Üçlü Çalışma Grubu kurma konusunda anlaştı.
Üç lider, özellikle orman yangınları konusunda bölgesel hazırlık ve müdahale kapasitelerini artırmayı amaçlayan Kıbrıs Bölgesel Hava Yangın Söndürme İstasyonu'nun kurulması girişimini memnuniyetle karşıladı; araştırma, inovasyon ve acil durum müdahalesi alanlarında tıp kurumları arasındaki iş birliğini güçlendirmek için bir Sağlık Çalışma Grubu kurulacağını kaydetti.
Ortak Bildiride, çevre koruma ve iklim değişikliğiyle mücadele konularındaki kapsamlı iş birliklerinin öneminin altını çizildi, ilgili makamların su ve atık su yönetimi ile iklim değişikliğiyle mücadele konularında üçlü mutabakat zaptı çalışmaları başlatacakları duyuruldu.
Üç lider, Bölgesel Deniz Petrol Kirliliği Acil Durum Planı Uygulama Anlaşmasını hatırlatarak 2026 yılında deniz kirliliği olaylarını ele alan ortak bir tatbikat düzenleme konusunda anlaşmaya vardı.
Enerji, Bağlantı ve Bölgesel Refah konusunda ise liderler, doğal gaz geliştirme, elektrik ara bağlantıları ve yenilenebilir enerji girişimleri de dahil olmak üzere ortak enerji projelerini, iş birliği için sağlam bir temel olarak ilerletme kararlılıklarını yeniden teyit etti.
Enerji, Bağlantı ve Bölgesel Refah konularında liderler, uluslararası hukuka, deniz hukukuna ve tüm devletlerin kendi münhasır ekonomik bölgelerinde/kıta sahanlıklarında haklarını kullanmalarına saygıya dayalı olarak doğal gaz geliştirme, elektrik ara bağlantıları ve yenilenebilir enerji girişimleri de dâhil olmak üzere ortak enerji projelerini, bölgedeki iş birliği için sağlam bir temel olarak ilerletme kararlılıklarını yeniden teyit ettiler.
Liderler, ABD'nin katılımıyla Kasım 2025'te Yunanistan'da yapılan 3+1 Enerji Bakanları Toplantısı hakkındaki son Ortak Bildiriyi ve Doğu Akdeniz Enerji Merkezi de dâhil olmak üzere Doğu Akdeniz'de enerji güvenliği ve iş birliğini teşvik etme taahhüdünü, “bölgesel stratejik istikrar ve direnç için bir anahtar” olarak memnuniyetle karşıladılar.
Üç lider, Büyük Deniz Bağlantı Projesi'ne olan güçlü bağlılıklarını ifade etti; projeyi ilerletmek için birlikte çalışmayı kabul etti.
Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Ekonomik Koridoru bağlamında, hâlihazırda devam eden ve gelecekteki bölgesel bağlantı projelerini teşvik etmek için iş birliği yapacaklarını belirte liderler , bu stratejik hedefi gerçekleştirmek için düzenli olarak toplanacak çalışma düzeyinde gruplar kuracaklarını kaydettiler.
Bilim, Teknoloji ve İnovasyon konusunda liderler, ortak araştırma girişimlerini teşvik etmek için bir çerçeve oluşturulması ve Avrupa Birliği (AB) Ufuklar programlarına ve diğer dış finansman kaynaklarına erişimde koordinasyonun iyileştirilmesi de dâhil olmak üzere, bilim, teknoloji ve inovasyonda üçlü iş birliğini daha da geliştirmeye karar verdiler.
Üç lider görev açısından kritik sivil sektörlerde, yüksek seviyeli bilgi işlem altyapısında ve kapasite geliştirmede yapay zekânın güvenilir uygulamasını teşvik etmek için gelişmiş iş birliği fırsatlarını araştırmak üzere bir Yapay Zekâ Çalışma Grubu kuracaklarını duyurdu.
Avrupa ve Bölgesel İş Birliği söz konusu olduğunda üç lider, Kıbrıs'ın Avrupa Birliği Konseyi Dönem Başkanlığı’nı “Doğu Akdeniz de dâhil olmak üzere Güney Komşuluk bölgesinde iş birliğini artırmak, Avrupa Birliği ile İsrail arasındaki ilişkileri güçlendirmek ve kilit ortaklar olarak potansiyellerini gerçekleştirmek için bir fırsat” olarak değerlendirdi.
İsrail ile Arap Dünyası arasındaki barış çemberinin güçlendirilmesi ve genişletilmesinin daha güvenli ve müreffeh bir bölge için umut vaat ettiği belirtilen Ortak Bildiride, “ Üç lider İbrahim Anlaşmalarını genişletmeye olan bağlılıklarını yeniden teyit etti; bu hedefe ulaşmak için ABD ve diğer ortaklarla birlikte ortak çabaları yoğunlaştırma konusunda mutabık kaldı.
İsrail ve Lübnan arasındaki diyalogda son dönemde kaydedilen ilerlemeyi memnuniyetle karşılayan liderler, güvenlik diyaloğuna ekonomik bir boyut eklenmesinin önemini vurguladılar; “Lübnan'ın egemenliğini, toprak bütünlüğünü ve bağımsızlığını, ayrıca Lübnan Hükûmeti kararı, BM Güvenlik Konseyi kararları ve ABD arabuluculuğuyla İsrail ve Lübnan arasında Kasım 2024'te varılan ve Lübnan ile İsrail arasında normalleşmenin yolunu açabilecek mutabakatlar doğrultusunda, meşru devlet kurumları altında güç kullanımının tekelinin sağlanmasını desteklediklerini belirttiler.
Liderler, Kudüs'ün üç tek tanrılı din olan Yahudilik, Hristiyanlık ve İslâm için özel önemini vurguladılar; Yahudi halkının tarihi vatanıyla olan derin ve köklü tarihi bağlarını hatırlattılar.
Üç lider, “Kudüs'ün Kutsal Mekânlarında Statükoyu koruma” taahhütlerini yineledi; “Hristiyan Kiliselerinin varlığını ve mirasını destekleme” konusundaki güçlü ilgilerini ortaya koydu.
Küresel çapta artan Yahudi karşıtlığı ve Sidney ile Manchester’da Yahudi ibadet edenlere yönelik son korkunç terör saldırıları ışığında üç lider, İsrail'in yok edilmesi ve var olma hakkının reddedilmesi çağrıları da dâhil olmak üzere Yahudi karşıtlığıyla her türlü biçimde mücadele etme kararlılıklarını yeniden teyit etti; ibadet özgürlüğü de dâhil olmak üzere dini özgürlüklerin önemini ve buna ilişkin yükümlülüklerini yineledi.
Liderler ayrıca uluslararası hukuka ve ilgili BM Güvenlik Konseyi kararlarına dayalı olarak Kıbrıs sorununun adil, kapsamlı ve uygulanabilir bir şekilde çözülmesine tam ve sarsılmaz desteklerini ifade ettiler.
Ortak Bildiride, "Demokratik ilkelere, insan haklarına ve tüm Kıbrıslıların temel özgürlüklerine saygı temelinde adayı yeniden birleştirecek böyle bir çözüm, yalnızca Kıbrıs halkının tamamına fayda sağlamakla kalmayacak aynı zamanda Doğu Akdeniz ve tüm bölgede barış, güvenlik ve istikrara da önemli ölçüde katkıda bulunacaktır" denildi.
Bildiride son olarak “Halklar Arası Bağlar konusunda liderler, toplumları arasında karşılıklı anlayış ve dostluğu geliştirmek amacıyla kültürel, eğitimsel ve akademik değişimleri derinleştirmeye kararlılıklarını belirttiler; çevre eğitimi ve gençlik değişimleri konusunda mevcut anlaşmaların uygulanmasını hızlandırmaya karar vererek “büyük potansiyeli ve hayati rolünü kullanarak” diaspora ilişkilerinde iş birliğini artıracaklarını kaydettiler.
KHA/MG/MHY/2025
Kıbrıs Haber Ajansı