MED9 ülkelerinin Kültür Bakanları, Kıbrıs’ta MED9 Zirvesi kapsamında düzenlenen çevrim içi bir toplantıda, kriz zamanlarında kültürel hakları koruma taahhütlerini yeniden teyit eden ortak bir bildiri yayımladılar.
Bildiri, siyasi, ekonomik, teknolojik ve çevresel zorluklarla dolu bir çağda kültürel çeşitliliği ve insan haklarını koruma ve teşvik etme ihtiyacını vurgulayan “Kriz Zamanlarında Kültürel Haklar” konulu karma konferansta hazırlandı.
MED9 girişimi Hırvatistan, Kıbrıs, Fransa, Yunanistan, İtalya, Malta, Portekiz, Slovenya ve İspanya'yı kapsıyor.
Dış ilişkilerin bir bileşeni olarak kültürel haklar
----------------------------------------
Bildiride, özellikle Avrupa-Akdeniz bölgesinde dış ilişkilerin önemli bir bileşeni olarak kültürel hakların korunmasının siyasi yönden acil olduğu vurgulandı.
MED9 Bildirisinde, “Özellikle Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara ilişkin şu anda Birleşmiş Milletler kurumları tarafından yorumlandığı şekliyle ve uluslararası sözleşmenin 15’inci maddesi, uluslararası insan hakları hukukunda tanınan kültürel haklara saygı göstermeyi, bunları yerine getirmeyi ve korumayı taahhüt eder; kültürlerin dinamik olduğunu ve somut, yaşayan ve doğal yönleri içeren yaşam biçimlerini kapsadığını kabul eder” denildi.
Bakanlar bildiride, kültürel hakların sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmada oynadığı önemli rolü ve bu hakların uygulanmasının, daha geniş bir topluma katılım ve katkıda bulunma özgürlüğünü, faaliyetini ve olanaklarını teşvik ederek bireyleri ve kültürel toplulukları nasıl dönüştürebileceğini de ifade ettiler.
Bakanlar, sürdürülebilir kalkınma ve barış, göç, bilim ve teknoloji ve kadın hakları gibi konulardaki küresel tartışmalarda kültürel hakların görünürlüğünün eksikliğinden endişe duyduklarını dile getirdiler.
Birleşmiş Milletler organları tarafından yorumlandığı şekliyle uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirme ve tüm bireylerin toplumlarının ve topluluklarının kültürel yaşamına katılma hakkına sahip olmasını sağlama taahhütlerini yinelediler.
Kültürel çeşitlilik ve katılım konusunda eylem
-----------------------------------------------
MED9 bakanları bildiride kültürel çeşitliliği korumaya ve kültürler arası diyaloğu teşvik etmeye kararlı olduklarını kaydettiler.
Bildiride kadınlar, LGBTQIA+ bireyler, azınlıklar, yerli halklar, göçmenler ve mülteciler, yoksulluk içinde yaşayanlar, fiziksel, psiko-sosyal ve/veya zihinsel engelli kişiler, çocuklar ve yaşlılar dâhil olmak üzere marjinalleştirilmiş ve savunmasız grupların kültürel haklarına özel dikkat gösterildi.
Bakanlar ayrıca, medya, politikacılar ve diğer kuruluşlar tarafından bölgelerindeki kültürleri baltalama girişimlerine direnmeyi taahhüt ettiler; bu tür baltalamaların nüfusun bazı kesimlerinin insanlıktan çıkarılmasına ve diğer hakların ihlal edilmesine ve etnik gerginliklere ve çatışmalara yol açabileceğini kabul ettiler.
Bildiride bunların yanı sırada kültürel politikalara ve girişimlere, kültürel haklarla ilgili veya kültürel hakları etkileyen programların tasarlanması, oluşturulması, sunulması ve değerlendirilmesi dahil olmak üzere insanların etkili katılımının öneminin altı çizildi.
Kültür bakanları, kültürel hakların mutlak olmadığını ve uluslararası insan hakları hukukunun araçları kullanılarak diğer hak ve çıkarları zedelemek için ileri sürülemeyeceğini kabul ettiler.
Sanatsal özgürlük ve kültürel mirasın korunması
----------------------------------------------------
Bildiride sanatsal özgürlük, MED9 ülkelerinin bu hakkı herkes için garanti altına alma sözü vermesiyle kültürel bir hak olarak teyit edildi.
Bakanlar bildiride hem barış hem de çatışma zamanlarında kültürel mirası korumayı ve mirasın onu elinde bulunduran topluluklar tarafından tanımlanmasını sağlamayı taahhüt ettiler; UNESCO ve Avrupa Konseyi’nin kültürel miras sisteminin, herkesin kültürel haklarına saygı gösteren ve onları teşvik eden şekillerde yorumlanması çağrısında bulundular; Avrupa Birliği Antlaşması’nın 2 ve 3.3 maddelerinde yer alan ortak Avrupa değerlerine saygı göstermeyi taahhüt ettiler.
Bakanlar ayrıca toplumların, özellikle politika yapanların, kamu kurumlarını ve uygulama kuruluşlarını kültürel hakların kapsamı konusunda eğitmek için çalışmasına karar verildi; kültürel hakların yerel düzeyde yargılanabilmesi için çaba gösterecekleri ve çabalarını Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara ilişkin Uluslararası Sözleşme Protokolü ile uyumlu hâle getirmeyi düşüneceklerini bildirdiler.
Sürdürülebilir kalkınmada kültürel haklar
-------------------------------------
MED9 Bildirisinde, kültürün sürdürülebilir kalkınmadaki ayrılmaz rolüne de işaret edildi; 2030 sonrası gündeme tek başına belirlenmiş bir hedef olarak dahil edilmesi çağrısında bulunuldu.
Bakanlar, kültürel kalkınma çerçevesinde bölgesel kültürel iş birliği, sanatsal özgürlük ve Akdeniz kültürel mirasının korunması konusunda sürekli iş birliğine ihtiyaç olduğunu da belirttiler; bireylerin ve grupların kültürel mirasa sahip olma hakkına sahip olmasını sağlamayı taahhüt ettiler.
KHA/MG/MHY/2024
Kıbrıs Haber Ajansı