Kıbrıs, 15 Temmuz'da, Ada’nın bölünmesine ve Türkiye'nin müdahalesine yol açan 1974 darbesinin 50. yıl dönümünü anıyor.
Yerel saatle 08.20'de (GMT 05.20) çalan sirenler, insanlara darbenin gerçekleştiği anı hatırlattı. Cumhurbaşkanı Nikos Christodoulides, bakanlarla birlikte saat 08.30'da Aziz Konstantin ve Helen Kilisesi'nde düzenlenen anma törenine katıldı. Tören, darbe sırasında yasallığı ve demokrasiyi savunurken hayatını kaybedenleri anmak için düzenlendi. Temsilciler Meclisi de darbeyi ve ardından gelen olayları kınamak ve hayatını kaybedenleri onurlandırmak için özel bir oturum düzenleyecek.
1967'de Yunanistan'da iktidarı ele geçiren askeri cunta, 15 Temmuz 1974'te Kıbrıs Rum milliyetçisi EOKA-B örgütü ile demokratik olarak seçilmiş Cumhurbaşkanı Başpiskopos Makarios'a karşı bir darbe gerçekleştirdi. Darbe sırasında Trodos Dağı'ndaki hafta sonu konutundan Lefkoşa'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na yeni dönen Makarios, Mısırlı bir grup çocukla görüşüyordu.
Lefkoşa'nın merkezinde darbe devam ederken ve Millî Muhafızlar Ordusu Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na saldırırken Makarios çocukları koruma altına aldı ve sarayın batı tarafındaki korumasız bir geçitten kaçtı. Önce Kykkos Manastırı'na, ardından Baf'a geçen Makarios, devlet radyosunun ölüm haberini duyurmasına rağmen hayatta olduğunu açıkladı. Yerel bir radyo istasyonundan halka seslenen Makarios, halkı askeri cuntaya direnmeye çağırdı. Darbeci güçler kontrolü ele geçirdikten sonra ülkeden ayrıldı. Londra ve ABD'ye giden Makarios, uluslararası topluluğu Kıbrıs'ın bağımsızlığını desteklemeye çağırdı.
Darbe, Türkiye'ye Adaya müdahale etmek için gerekçe sağladı. BM Güvenlik Konseyi'nin anayasal düzenin bir an önce sağlanması yönündeki çağrılarına (353 sayılı Karar) rağmen, Türk Silahlı Kuvvetleri temmuz ve ağustos aylarında iki aşamalı bir harekâtla adaya çıktı ve adanın %36,2'sini kontrol altına aldı. İşgal, yaklaşık 200.000 Kıbrıslı Rum'un evlerini terk etmek zorunda kalmasıyla sonuçlandı. Kıbrıs, 50 yıl sonra hâlâ bölünmüş durumda.
BM öncülüğünde tekrarlanan barış görüşmeleri bugüne kadar sonuçsuz kaldı. Temmuz 2017'de İsviçre'nin Crans-Montana kentinde düzenlenen son tur görüşmeler başarısızlıkla sonuçlandı. Son aylarda, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in Kıbrıs Kişisel Temsilcisi Kolombiyalı María Ángela Holguín Cuéllar, Kıbrıs sorununda ileriye dönük bir yol bulmak için iyi niyet misyonu üstlendi.
KHA/EC/NST/MHY/2024
Kıbrıs Haber Ajansı